Brahim Avdyli – Poezi të zgjedhura
Brahim Avdyli
Kosovë
Brahim (Ibish) Avdyli (1960), është poet i cili i takon plejadës së krijuesve të fundviteve shatëdhjetë dhe të fillimviteve tetëdhjetë të shekullit të kaluar (XX). I lindur dhe i rritur në Morinë të Malësisë së Gjakovës, në këtë vend me tradita të njohura kulturore dhe kombëtare, ai që në vitet e hershme të rinisë së tij u dha pas dy prirjeve: pas artit të fjalës dhe pas lëvizjes konspirative për lirinë dhe bashkimin e popullit shqiptar.
Pas përfundimit të gjimnazit “Hajdar Dushi“ në Gjakovë i filloi studimet në Fakultetin Teknik, dega e arkitekturës, të cilat nuk i përfundoi, ngase, për shkaqe ekonomike, por edhe politike u de-tyrua të emigrojë në Zvicër. Më vonë, si student me korrespo-ndencë në Fakultetin Filologjik vijoi studimet në Degën e Letërsi-së dhe të Gjuhës Shqipe.
Pas fatkeqësisë së madhe shëndetësore, ka vazhduar t’i ndjekë studimet postdiplomike në Universitetin Ndërkombëtar të Strugës, në Fakultetin e Shkencave Politike/Marrëdhënie Ndërkombëtare dhe Diplomaci.
Ka botuar shumë shkrime, artikuj, analiza dhe akte të tjera politiko-organizative, ndërsa gjatë viteve 1990-1995 ka udhëhequr revistën “Qëndresa“ në Zvicër.
Pos botimeve në periodikun shqiptar, ka publikuar këto për-mbledhje:
-Në hijen e Alpeve, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1983,
-Buka e kuqe, poemë, Atdheu, Cyrih, 1990,
-Kur zgjohet Dodona, poezi, Rilindja, Prishtinë, 1992.
-Pasqyrë e përgjakur, poezi, Marin Barleti, Tiranë, 1994,
-Klithje nga fundi i ferrit, poezi, Onufri, Tiranë, 1997,
-Gjuha e dheut tim, poezi, Albin, Tiranë, 1999,
-Klithje nga fundi i ferrit, botim i dytë, Jeta e Re, Prishtinë, 2000,
-Baraspesha e humbur, poezi, Qëndresa, Gjakovë, 2003,
-Vragat e një kohe, prozë, Faik Konica, Prishtinë, 2005,
-Lëvozhga e vdekjes, prozë, Faik Konica, Prishtinë, 2007,
-Setele Vesniciei /Yjet e Përjetësisë, Poezie albaneza, din Kosova, BKSH të Rumanisë, Bukuresht, 2008,
-Zogu i këngës, poezi të zgjedhura, SHB “Pjetër Bogdani” Has, 2009.
Është i prezentuar edhe në këto libra:
-Rrjedhë e lë gjurmë, poezi e studentëve të Kosovës, Bota e Re, Prishtinë, 1983,
-Nebil Duraku: Shkrimtarët e Kosovës, 1945-1985, Rilindja, Prishtinë, 1985,
-Poezia dal Kossovo, Antologji e poezisë kosovare, Besa Editrice, Nardò (Lecce), Itali,1999,
-Hasan Hasani: Leksikoni i shkrimtarëve shqiptar, 1501- 2001, Faik Konica, Prishtinë 2003,
-Vulcanul rabdarii/Vulkani i durimit, Poeme traduse in liba romana de Baki Ymeri, Editura Do-Minor, Bukuresti, 2008,
Libri i tij i parë poetik „Në hijen e Alpeve“ ka hyrë në zgjedhje të ngushtë për shpërblimin “Hivzi Sylejmani“ që filloi të jepej në vitin 1983 për librin më të mirë të autorëve të rinj. Është fitues i vendit të dytë në konkursin letrar me rastin e 28 Nëntorit 1997, të organit të LPK „Zëri i Kosovës“ dhe i Penës së Artë në takimet pranverore të krijuesve shqiptarë të Diasporës, më 2001. Me 25 prill 2009 ka marrë shpërblimin e parë “Agim Ramadani” në Konkursin e hapur pranë Qendrës Kulturore Shqiptare për poezi në Cyrih të Zvicrës…
Poezia e tij është përkthyer në italisht, gjermanisht, rumanisht, anglisht. etj.
Brahim Avdyli është njëkohësisht anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe i Shoqatës së Shkrimtarëve të Zvicrës (AdS).
…………………………………………………………………………………………………………………………..
Poezi të zgjedhura nga libri i pestë dhe i shtatë poetik, “Klithje nga fundi i ferrit“, Onufri, Tiranë 1997 dhe botim i dytë, Jeta e Re, Prishtinë 2000.
…
KËNGA IME
Kënga ime- jeta ime e shastisur
t`u përgjakën gishtërinjtë e të ranë dhjetë lëkura
së renduri pas diellit me një strajcë ëndrrash
me një strajcë dhembjesh, dëshirash që pëlcasin
pa britmë e pa vaje, por që s`pushojnë së renduri
pas pulëbardhave në fluturim horizonteve të ngrysura…
Zgjaten shtigjet tua, zgjaten e kur nuk sosen
gjithnjë e më pak jam unë- çdo gjë ta kam falur
bonjakja ime- këngë, bimë e etshme gjaku;
s`di ç`të bëj me dhembjen që të çel në çdo rremb
s`di ç`të bëj me pikëllimin tënd pipave të tharë
s`di ç`të bëj me lulet e vyshkura- jeta ime e vrarë
kur dridhen sahatkullat ndër shtërgata motesh,
pa plang e pa shtëpi jemi, ne, endacakë të përjetshëm
ikim nga harrimi, mashtrimet, dhuna, nga vdekja…
por askund fundi i kësaj odiseade, askund Itaka
me buzëqeshje të na shkrijë akujt ankthit e të mallit-
duart t`i ngrohim pranë vatrës- kurrë të braktisur,
të na përtërihet durimi, ty- zëri i shterur
nga fundi i ferrit duke klithur, lëndinës së shtrigave…
T`i mbledhim, moj, cuklat e dashurisë e kujtesën e grisur
edhe me gjysmë mushkërie mund të ecim kah e nesërmja
tash e dimë përmendësh pse u nëmën bjeshkët
dhe mësuam të zbresim në det, të ngjitemi kah dielli
udhën e shkronjave e mësuam, shtigjet e fjalës
fanarët e shpirtit t`i ndezim tej- përtej oqeanit
qiell e dhé je për mua- prush e hi jam për ty
djep i ëndrrave të mia- rrita ime je ti,
ndaj të pëshpëris çdo natë dhe të shtrëngoj si fëmijë
jeta ime e shastisur, vdekja ime- poezi!…
…
ORAKUJT
E RREJSHËM
Ei,
edhe poetët ditkan të bëjnë lajka,
të përhapin mashtrime,
të mbështesin Çezarin
e të lavdërojnë tiranët-
në emër të luftës për Liri!
Edhe poetët ditkan të jenë
si të gjithë të tjerët,
të yshten me të holla,
me shpërblime ndërkombëtare,
e të bëhen zëdhënës
të një të çmenduri tiran
maje Froni,
t`i mbulojnë tragjeditë
me perdet magjike të fjalës,
t`i kurdisin dramat e dhimbshme
të shekujve-
kur blihen!!…
O burrani,
mos u besoni kurrë
orakujve të rrejshëm-
krijuesve oborrtarë!
…
SYTË E ARGUSIT
Sytë e tu, Argus
i ka fryrë dhembja-
freskinë ua kanë tharë
marrëzitë e kohës.
S’ishte e lehtë të shije botën
duke ndërruar ngjyrë
dhjetë herë në ditë
si kameleoni,
s’ishte lehtë të shihje
demonë të nderuar si hyjni
dhe hyjnitë që grisnin mushkëritë
për të dëshmuar
shenjtërinë,
s’ishte e lehtë
të përpije gjithë këtë pleh
që shitet për ar
midis bebëzave
e të masje
dioptrinë e hirësisë
shthjurren e shekullit
pa guxuar të nxjerrësh
të vërtetën-
Argus,
sytë e tu i vrau shëmtia
në një kohë të pa kohë!
…
GJURMËT E FJALËS
(Kontrolli)
Duke dëgjuar çka flas
duke dëgjuar çka flasin-
përditë shikohem në pasqyrë.
(Pasqyra)
Po të mos ishe ti-poezi,
çdo gjë do të shkëlqente
nga paturpësia!
(Kontrolli)
Përpëlitem,
copëtohem për njeriun
e njeri dorën s’ma zgjat!
(Ngushëllimi)
I vetmi ngushëllim
për zgalemin është
karvani që i shkon pas!
…
PËRTEJ AKERONTIT
E tërë jeta ime dënimit i ngjanë-
pranë syve kalon gëzimi dhe s`e mbërrij,
pranë gojës kalon jeta dhe s`e shijoj,
përpara shëtit e vërteta dhe s`më njeh,
anash gjallëron bota dhe s`më sheh,
prapa kurrizit bie fati, dhe s`më merr…
E tërë jeta ime një tmerri i ngjanë,
edhe pse kështu nuk vendosën hyjnitë
se vetë më dhanë ata brumin e zemrës,
demonët më vodhën një ditë pabesisht
e më shpien të lidhur përtej Akerontit…
Më lanë përherë në një vorbull deti-
as i mbytur isha, as i shpëtuar;
më lanë të vetmuar në një maje mali-
plot thirrje kisha, por i padëgjuar;
më mbyllën thellë në një shpellë guri-
pranë e kam zjarrin e dridhem vazhdimisht
i syrgjynosur së gjalli, ja kështu, në ferr-
shpirtin plot dritë e përreth vetëm terr!
…
PAMJA NËPËR TË CILËN KALOJ
Deri sa u kaloj pranë
blloqeve të betonit-
peshën e tyre ma hedhin kalistrok
vetëm sa për t’më vënë në lojë.
Vitrinat e dyqaneve
më pështyjnë e më shajnë
për këpucët e shqyera
dhe rrobat që përditë i vesh.
Kalldrëmi lëviz
e përpiqet t’më rrëzojë
për të mos i ecur mbi kurriz
me gjithë shqetësimet e kësaj dite..
I huaj dhe i humbur
midis pëshpëritjes së rrugëve
që s’më përshëndesin fare
dhe kokën e kthejnë mënjanë
për t‘mos më parë-
ja, kjo është pamja e përditshme
nëpër të cilën kaloj!
…
MONOLOGU I HEKTORIT
PARA SE TË VDISTE
1.
Kur e prunë
Kalin e drunjtë
mos i hapni dyert
i shqetësuar thashë
se në te fshihet
shkatërrimi ynë.
Të verbrit u ngritën
ik nga Troja, më thanë.
Mos u bë shkaktar
që sërish të derdhet
gjak mbi bedena,
derisa e shenjta paqe
në derë po troket!
2.
Dola vetëm
për të vrarë Akilin
midis atyre bishave
që ulurinin tmerrshën
pranë themeleve
të lirisë
dhe e pashë
në minutat e fundit
si po i digjte mashtrimi
kullat e Trojës!
3.
O Zot,
as plagët e mia
as zvarritja nëpër gurë
s’më kanë turpëruar
më shumë
se mallkimi
që nëpër duart tona
po futej n’kështjellë!
…
PËRTEJ BRIGJEVE TË DHEMBJES
Ordi trishtimesh
janë ngjeshur mbi Adriatik,
vetëm sa s`kanë shtrydhur retë e dhembjes,
era thekshëm kalëron hapësirës së trazuar
e dimri shndërrohet në një suferinë të gjallë.
Dëborë nuk ka,
se dëbora nuk zë mbi valë,
pikëllimi ka ngrirë në shkallën tridhjetë nën zero
e s`kam fuqi të zgjoj ëndrrat e pritura të lirisë
s`kam fuqi t’i jap zë vargut që ka ngelur nëpër buzë-
se kënga më tretet në hapësirën e ngrysur të një dite!…
Ordi trishtimesh
janë ngjeshur sërish mbi Adriatik,
askund s‘e takoj Odiseun, as nuk ëndërroj Penelopën,
prej skajit në skaj përpëlitem papa Itakës sime
derisa përpiqem të marr me mend një Liburnë ilire
mbi dhembjen e pafjalë Poseidoni dallgët m‘i ndërsen!
Shtrëngata të fuqishme ndjenjash m`i grisin velat e shpirtit,
kam frikë mos Ilirisë së përmbytur m’i zhduken gjurmët
duke i rënë detit anë e përtej me diellin e mërguar
dhe Itakën e lënë në pikëllim-
atje, përtej brigjeve të dhembjes që nuk duken!…
Adriatik, dhjetor 1995
…
VDEKJA
QË S’E PRANOJ
Asnjë vdekje nuk e pranoj
asnjë vdekje që nuk është rënie
pranë altarit të fjalës,
pranë altarit të lirisë-
as vdekjen mbi lule,
as vdekjen mbi mëndafsh!…
Më e liga vdekje
kjo vdekje e përditshme,
as i gjallë as i vdekur tërësisht,
midis kërmës që të kafshon
dhe fjalës që të vdes nëpër buzë!…
…
LUTJET E MESIAS
MBI KALANË E SHKODRËS
O zot, fale këtë popull
nga mëkatet që bën vazhdimisht
mbi vetveten,
por mos ia premto tokën e shenjtë
se tokë të shenjtë e ka Shqipërinë!
Dashuri fali për dheun e vet,
dashuri për gjakun
që po i shprishet,
shpëtoje nga copëtimi
orakujt e rrejshëm
dhe përmbytja…
se tempullin e parë e ndërtoi për ty,
tempullin e parë për Liri!
…
SI MUND TË HYHET
NË SHEKULLIN E RI
Nuk hyhet
me gjuhën e Don Kishotit
as me Rrosinantin e Sanços
nuk hyhet
as me Kalin Trojan
dhe hingëllimën e tij të kobshme.
Shekulli i ri
nuk është arenë ku vriten gladiatorët
për të kënaqur Satananë !…
Nëpër trajektoren e tij
hyhet me zemrën e qelibartë
dhe Diellin e zbritur
në shuplakë të dorës,
hyhet vertikalisht
me guximin qytetar
për të mbrojtur të vërtetën !
…………………………………………………………………………………………………………………………..
2. Poezi të zgjedhura nga libri „Gjuha e dheut tim“, Albin, Tiranë, 1999
…
TELLALLI
I MBRETËRISË SË HIDHUR
Të bardhën e nxinë
me fjalorin e diktuar,
nga tupani i tij tymnajën e nxjerrë
sa herë godet lëkurën e terur të ditëve
të zezën e suvaton
me bardhësitë e plaçkitura
nga shpirti i popullit
deri sa në gijotinë e shtrydhin tradhtitë
kështu mbretëria
nxjerr para nesh laviren e synimeve,
asnjëherë s`kuptohet
ç`ngjyrë fshihet pas bebëzave të pudrosura…
Tash edhe kasneci i çmendur
emrin e ka humbur
nëpër të rrahurat e kurdisura
rrugë më rrugë,
e askund sheshi
me at përmendore të rrënuar,
askund shpëtimtari
që t`a lirojë Prometeun!
…
ZEZONË E MALLKUAR
As hirin nuk ma lënë të mblidhet
te urnat e ditëve,
kanë frikë se ngjizet e ndizet!
As dheun nuk ma lënë të bashkohet
te kodra e kohëve,
kanë frikë mos përtërihet e blerohet!
As lumenjtë e gjakimeve s`mi lënë të rrjedhin
nëpër shtratin e viteve,
kanë frikë mos vërshojnë dhe prishin
arat e mbjella me bimën e së keqes!…
Zezonë e mallkuar,
kur do të përmbytet ligësia jote,
dinozaurët tu t`a vjellin për hundësh
pranverën e gëlltitur,
u bëfshin fosile të djegura
nën detin e lotëve tanë!
…
ZGAFELLA
E ZEMRËS SIME
Nën urat e larta të ndjenjave
rridhte lumi i gjakimeve të mia
në mes të fushës së bleruar të mendimeve
ngrihej kalaja e ëndrrave
drejtë qiellit-
dorën e ndruajtur prore e shtrinte
të prekë me bedenë rrezen e ngrohtë,
e nuk di kush i ndërseu gjithnjë furtunat
kush me tërmete m`i shembte muret
sa herë i afrohesha diellit…
Ajri i përmjegullt me hilet e Kainit
m‘a vodhën paturpësisht dashurinë
edhe atëherë kur mendoja
se do të mjaftonin troshkat e saj
tash, në sheshin e tymosur
kulla e ëndrrave më është djegur-
frymëmarrja ime i ngjanë
një lisi të zhbiruar
me i zgafellë të madhe futë në gji!
….
PËRSIATJE
MBI VDEKJEN
Kur vdiset vetëm, në mesudhë
vdiset dhimbshëm, pa fitore në dorë
me ankthin e dyshimit për të nesërmen!
Kur vdiset i coptuar nga hijenat
toka gjëmon dhe nuk e duron plagën,
zemra e trollit rrudhet
e limfa e ditëve thahet nga trishtimi!
Kur vdiset i vrarë pas kurrizit,
i prerë në fyt; i shpuar në hekur…
dielli e mbulon fytyrën nga turpi i dhunës
e mezi e shikon botën e çmendur
poshtë vetes!…
Vetëm në front vdiset burrërisht
për ta ushqyer me shpresa drejtësinë
se një ditë e keqja do të marrë fund!
…
PRANVERA E VARGJEVE
Kjo stinë vjen atëherë kur shpirti dhemb
e nënqiellit të ndjenjave rigon mjaft shi
sa të mugullojë mendimi pipave të fjalës.
Vie vetëm kur nuk pajtohesh me heshtjen,
kur gjelbrimi shpurdhë në brendësinë e gjërave
nxitur nga etja për të lënë gjurmët e veta
në hapësirë.
Pranvera e vargjeve është ridefinim i kohërave
kur e qena dhe e paqena masin njëra-tjetrën;
kur e liga dhe e drejta përleshen fytas
e në vazhdimësi;
kur brumi i shpirtit formësohet në fushë të bleruar,
në lisa kryelartë e në bjeshkë mendimesh-
në tërësinë e asaj që njësohet me të bukurën!…
…
PËSHPËRITJET
E NJË GJETHI TË THARË
Vështirë pranoj të zverdhem nga gjelbërimi
kur më soset fryma e ditëve të mia
duke kulluar ajrin dhe fshirë hapësirën
nga thërrmijat e imta të vdekjes
ngjyra më shpenzohet ngadalë e pa diktuar
me at gjoll murtaje në zemër…
Sa lehtë më shkëput dora e kohës
e m`lëshon përtej kujdesit të vet
mbi tokën e lagur të dhembjeve,
prapë u rri te këmbët degëve të mia
nën dëborën e heshtjes e rrëketë e pikëllimit
dhe pleh i bëhem trungut kryelartë
për t`ia ushqyer blerimin e stinëve që vinë!
…
MOTIV I LASHTË KOSOVE
A do të vish në dasmë
si në motet e përgjakshme
valles së krismave
t`ia marrim,
Nusen pa tjetër do ta sjellim
oxhakun ta rrisim
e Kulla të shndrisë-
ajo Diellin e ka në ballë
si e Bukura e Dheut
në mitet mijëvjeçare,
Ti patjetër do të vish
në dasmën e lirisë, o burrë-
t`i plasim hijenat
me vallen e krismave!
…
DËSHIRË E VETME
E LUFTËTARIT TË LIRISË
Sikur të kisha
shtatëmijë duar,
çdo njërën do t`a ngritja
kundër armikut;
sikur të kisha
shtatëmijë jetë,
asnjë s`do t`më dhimbsej
për lirinë;
sikur të kisha
shtatëmijë zemra,
prapë do t`më digjeshin
për bashkimin;…
sikur të jetoja
ndër shtatëmijë mrekulli,
të gjitha do t`i lija
për Atdheun!
…
YJE TË PËRJETËSISË
-Dëshmorëve që ranë për lirinë dhe pavarësinë e Kosovës
në betejat e përgjakshme me okupatorët serbë!
Juve më të mirëve u zgjodhi amshimi
që lisat e krenisë të kenë hapësirë të mjaftueshme
për t`u rritur në bebëzat e njoma të fëmijëve tanë,
që nënat tona t`i përtërijë shpresa
e të kenë motive të pashtershme ninullash
deri sa përkundin nipat në djepat e kohëve,
që baballarët ta mundin pleqërinë me kujtimin tuaj
e ndër oda të flasin për ju si për legjendat e moçme-
plisin ta kenë edhe më të bardhë se thinjat e tyre!…
Juve më të mirëve u zgjodhi pavdekësia
sepse tokën e Atdheut e deshët më shumë se veten,
vetëm ju e shpaguat burrërisht qumështin e nënave,
fytyrën ia latë trollit me dorën e shpirtit të bardhë;
vetëm ju e shpaguat ujin e kristaltë të krojeve-
me kristalin e ndjenjave tuaja
yje të ëndrrave tona u bëtë nëpër qiell!
Kosovës i ratë te këmbët plot dinjitet e njerëzi,
plagët e hapura ia shëruat me afshin e gjakut tuaj,
dhembjet ia mblodhët nga balli
me dorën e fuqishme të luftëtarit…
dhe të nesërmes ia bëtë kurorë frymëmarrjet e fundit!
…
LAGJA E TRIMAVE
-Familjes heroike të Shaban Jasharit
të Prekazit të Drenicës dhe bijve të nderuar të saj,
luftëtarëve të paepur të lirisë- Hamëz e Adem Jashari
dhe të gjithë bashkëluftëtarëve
e dëshmorëve tjerë të kësaj ane!
Ju e përflakët dëborën e Janarit,
akujt e shpirtit na i shkritë me prushin e zemrës
shkurtit ia shkurtuat ditët me krisma
e marsi e thirri pranverën e këngëve
nëpër gunën e klithjeve tona!
Lagja juaj u rrit nëpër dhembjen tonë
kur buzëqeshjet e njoma të fëmijëve ia bëtë kurorë lirisë,
djepi i këngëve tona prore do t`i përkundë
me i plagë të madhe në zemër ditët që do vinë!
Me ju qëndresa e vuri edhe njëherë veten në sprovë,
piramida e dhunës u rrënua me at gur
që e hodhët ju në ballin e paturpshëm të kohës-
edhe nëse fryma u ndal, karvani u nis
me Jasharajt krushq të parë e fishekun në grykë
kah dielli i shpresave tona!
Kur të na kthehet do të vijë me shpirtrat tuaj
të shndërruar në rrezet e shndritshme të përlindjes
krismat tuaja shënuan lëvizjen e ditëve,
kushtrimi burrëror e zgjoi Kosovën deri në Dukagjin-
tash, gjaku i juaj do kthehet me flamur fitoresh në dorë!
…
STILISTIKË
1. Anafora
E kam kërkuar në xhepat e shkyer të kohës
e kam kërkuar në rrjedhën e mnershme të fatit
e kam kërkuar në thinjat e mia maleve
e kam kërkuar në shënjestër
blerimin e vjedhur shumë stinë.
E gurët shënuan përgjakiet e mia në palcë
e gurët dëshmuan suferinën e dhembjes.
2. Simploka
O unë do ta zbres ylberin në brigjet e ëndrrës
do ta mbjell lulëkuqen në brigjet ëndrrës-
në këtë kryqëzim hekurash dhëmbët do t`i mprehë koha
në këtë kryqëzim hekurash do të varen maskimet!
3. Anadiploza
E pra vejushë e përdalur, kthema yllin tim
yllin e syrgjynosur në “puthjet” e tua-
vetëm unë e njoh “ledhatimin” tënd
“ledhatimin” tënd me dhëmbët e ujkut në faqe!
Heu, s`i dua shekujt në vizitë muzeumeve
kurrë si Laokonti
si Laokonti me gënjeshtrën krahëqafe!
…………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Poezi të zgjedhura nga libri “Baraspesha e humbur”, Qëndresa, Gjakovë 2003.
…
VARGU IM
Të gropos thellë ndër damarë
e mbinë përsëri nëpër dhembje
atëherë kur më së pakut të pres,
të hedh përtej harresës
e rikthehesh me një kujtim të përtërirë
në gjolin e lotëve të mi,
të shkund për kërcellin e fjalës
dhe mendoj se të kam ç`rrënjosur
nga trualli i dhembjeve
e ti, sërish nxjerrë pipa të rinj
nëpër çdo plagë shpirti…
…
PËRMASAT
E SHTEGTIMIT
Kam ecur pafund
nëpër shtegun e shqetësimeve
për ta gjetur njeriun e humbur
dhe kam ndihmuar ëndrrën e tij
që të mbijë e gjelbër
në fushën e hapur të përpjekjes.
Nuk e di kush ka vrapuar më shumë
ditë e natë përmbi dallgë
me këmbët e qullura të këngës
diellin e fshehur për të zënë
përtej reve të mbarsura në vetëtima!
Shpesh kam braktisur vetveten
e shembur jam nga ankthet e mbledhura
nëpër skutat e ferrit
por kotjen e kam ndjekur nga sytë
vetëm gjumi të mos na zë
në prehrin djallëzor të dështimit!…
Nuk di kur jam nisur së pari,
nuk di kur jam ndalur së fundi
për të qetësuar unin e sfilitur,
zemrën e kam lëshuar prore në fluturim
që të vizatojë diellin e shpirtit
me krahët e praruar të dashurisë
në mes të horizontit
dhe ndjekur e kam pastaj nëpër kohë
deri në pikën e panjohur
të ngarendjes së pafund !…
…
ENGJËJT E HIDHËRUAR
Nuk i prek më vaji i nënave
për kufomat e zhdukura të fëmijëve,
nuk i prek rënkimi i etërve
për bijtë e zhdukur nga lubitë
asaj nate të kobshme
mbi trojet e përgjakura të lirisë,
nuk i pikëllon as gjëma
e atyre që ranë papritur
në zjarrin e çmendur të ferrit
që nën cytjet e Satanait mori frymë!
Nuk i pikëllon asgjë e dhimbshme
nga njëmijë dramat shqiptare,
madje as thirrjet e parreshtura
të atyre që mbijetuan të gjymtë
në emër të drejtësisë së pritur!…
Prandaj, nuk e di pse priremi
t`i shohim me flatra të bardha
ata që buzëqeshjet i kanë ngrirë
hapësirës së futur në kornizë
dhe vazhdimisht pështyjnë
mbi ëndrrën tonë të lirë!…
…
UDHA E SUKSESIT
Vie një zanë perëndimi
e ndërron vendin e gurëve
në vatrën e pafajësisë fëminore
të vendlindjes sime.
I thotë hirushës sonë
se do ta bëjë mis bukurie
në mes të kodrave të tejkaluara
të konkurencës së plakur,
se do t`ia hapë udhën e suksesit
në tunelin e pafund të botës!…
Kjo ishte ëndrra e saj
që të dalë në mesin e margaritarëve
pa leckat e nderit
të së kaluarës që ka ndërruar
pamjen e mendimit.
Tani, në pasqyrën e ditëve
fytyrën e grisur të shpresave
e shikon plot dhembje-
përtej xhamit oshtinë
kaosi i fjalëve
që pikëpyetjet i gëlltit…
nuk e gjënë dot çelësin e kohës
për të hapur
kutinë e kujtimeve të ndrydhura,
ndaj, lotët i bien
në hirin e psherëtimave
dhe tretet ndër shqetësime
shtigjeve të përpira nga hapësira!
…
CUNGIMI I LIRISË (IV)
Liria
nuk guxon të jetë
rrokje e këputur,
torzo e fjalës
as klithmë
e ndrydhur në mes !
Liria
nuk guxon të jetë
ëndërr e bjerrë,
as kalë trojan
që futë tradhtinë
në kalanë e djegur
të shpresave!…
Liria
nuk guxon të jetë
plaf i argjendtë
i mjegullave
që ulen mbi fushë
për të mbuluar
bjeshkët e rrënuara
të mendimit,
as cung i cunguar
i gjysmë këngëve
që këndohen
së prapthi!…
…
KASNECI I ZGJIMIT
A e patë të bredhë shesh më shesh
me zemrën e shndërruar në tupan
e mushkëritë e bëra rrëshiq
për të zgjuar kohën e fjetur
mëngjeset të mos vriten në pabesi,
duke gëlltitur lotin e plasur
përpëlitjeve kur nuk del fjala
duke zgjuar mendimet për të nesërmen
nata pa i ndrydhur nën shqelmat e territ?!
Ai gishtat i shtori duke u rënë ditëve
për t`i shkundur nga kujtimet e hidhura
nga dhembjet e çasteve të vjedhura!…
Merreni përdore pra kasnecin e zgjimit
e shpjereni t`a ndjejë ngritjen e diellit
në altarin e pavdekësisë,
që t`i njohë shenjat e para të thirrjeve
në detin e harrimit të mos vdesim!
…
MBIJETESA
Damarëve të jetës së ndrydhur
orakujt e dritës mbollën ca vargje,
ndjenjat e mbijetuara
i ngritën në këmbë
gjymtyrët e mbetura gjallë
nën shqelmat e pamëshirshëm të dhunës
dhe formësuan bërthamën
e këngës së pavdekshme!…
Kështu u ngrit shkalla e parë e guximit
për të ndërtuar kullën e qëndresës
e për t´ua zënë pritën
stuhive të çmendura!…
Tani mund të themi lirisht
se nuk vdiqëm tërësisht
se nuk qemë të humbur,
se gjallë na kishte mbajtur
një fitil i pashuar i këngës!
Nase Jani në gjuhën angleze
Nase Jani
Në gjuhën angleze
Nga Rozi Theohari
Asaj
I ndrite sytë?
Ndriti…
E qeshe buzën?
Qeshe…
E fshehe brengën?
Fshehe…
E derdhe shpirtin?
Derdhe…
E zhveshe trupin?
Zhvishe…
E fike dritën?
Fike…
Harruar veten
Lere…
Në majë të malit
Shpjere…
Në fund të detit
Zhytu…
Te dallgë e zemrës,
Mbytu!…
Dhe ngrihu
Pasmesnate…
Lëshomë pak zë
Po pate…
Kjo poezi u botua në Numrin e parë të vitit 2010, të gazetës “Nahant Harbor Review”, në faqen 13, që botohet në Massachusetts, SHBA. Gjithashtu, disa poezi të N. Janit u recituan te Klubi i Poetëve të Bostonit të Veriut dhe në Klubin e Poetëve të Kolegjit NSCC Denvers-Lynn e u mirëpritën me duartrokitje
(Sipas përkthyeses, poetes R. Theohari)
Violeta Çela – Poezi nga libri i ri poetik “Në Jetë”
15 Poezi
Të jesh nënë
Të jesh nënë është dhimbje,
të jesh nënë është mall…
të jesh nënë është jetë,
që s’njeh kalendar…
Të jesh nënë është këngë,
të jesh nënë është lot…
të jesh nënë është zemër,
që rrahjet s’ia mban dot…
Të jesh nënë është ëndërr
që të mbin në zemër…
Në jetë
Jetë e njeriut është një ditë…
Jetë e njeriut s’është një jetë…
Në jetë, njihen dashuritë…
Dhe tradhtitë njihen në jetë…
Jam i lirë…
Fluturoj si zog pranvere,
mbaroi pritja prapa dere,
Jam i lirë…
Hapu porta e lirisë,
të shoh pragun e shtëpisë!
Jam i lirë…
Nga të gjithë ndjehem braktisur,
veç nënës që më ka rritur,
Jam i lirë…
Larg nga koha e mallkuar,
kam jetën për të jetuar!
Jam i lirë…
Ti dhe halli im
(Avokatit Iakovos Apergjis)
Sa lot shohin sytë e tu,
sa fjalë ndjen në kraharor,
bashkon fjalët edhe lotët
dhe takon një hall në derë…
Hedh ti duart përmbi hallin
e mbulon me shpresë dhe jetë
halli rri në krah të hallit
dalë nga dalë fillon e flet…
Fillon zemrën ta shërosh
pa ilaçe e bluzë të bardhë,
veç me fjalën-shpatë në dorë,
godet fajin që rend i marrë…
Zemra rreh-rreh pa pushim
ti lufton-lufton me fajin,
radiogram në përfundim,
shpresa-jo, s’e braktis hallin…
Në lëndinë
-Motiv-
Në lëndinë e hodha farën
në lëndinë…
në lëndinë e linda djalin,
në lëndinë…
Djali seç e shaloi kalin,
në lëndinë…
iku dhe e harroi mallin,
në lëndinë…
Në lëndinë e hodha farën,
në lëndinë…
në lëndinë e linda vajzën,
në lëndinë…
Në lëndinë kur çelin lulet,
në lëndinë…
vajza vjen, ulet mbi mua,
në lëndinë…
Urim për ditëlindje
Shampanjën në zemër
Për ty theva sot,
Gëzuar ditëlindjen,
Të uroj me lot…
Maj, 2009
Lexo poezi
(Këshillë)
Nëse ke shumë ftohtë
nga dimri i egër,
ndiz një zjarr në zemër…
Nëse derdh shumë lot
për dashuri-erë,
pi dy gota verë…
Nëse ndjen vetmi
nga një dashuri,
lexo poezi…
Frikë
Frikë nga nata,
frikë nga dita,
frikë nga pabesia,
frikë nga drejtësia,
frikë nga jeta,
frikë nga vdekja….
Frikë e njeriut
nga njeriu!
Kush të tha?
Kush të tha se unë kam vdekur,
Kush të tha se s’rroj tek ty?!
Jam i tëri i patretur,
Jam tek loti, ja aty…
Kush të tha se unë s’të prek,
Kush të tha se s’rroj tek ti?!
Përmbi buzë të puth lehtë-lehtë,
Mbi qerpikë ulem e rri…
Vij e iki bashkë me erën,
Zgjoj një shpirt e i bëj dy…
Mos ki frikë kur të hap derën,
Mos u tremb, jam unë aty…
Të pres të vish
me kalë të bardhë…
Më prit,
mos ik,
po vij të t’marr,
me kalë të kuq, me kalë të bardhë…
Po kapërcej lumenj e male,
Nuk duroj dot zemrën e ndarë…
Më prit,
mos ikë,
më prit dhe pak,
dhe pak dhe erdha të t’ rrëmbej…
Dhe në mos qofsha mbi kalin të kuq,
me kalë të bardhë do të të gjej…
Ti prit,
mos ikë,
më prit dhe pak,
ti mos e hidh vellon e bardhë…
Dhe në mos qofsha mbi kalë të kuq,
të pres të vish me kalë të bardhë…
Planeti i droguar
I marrosur jam pas teje,
Nuk mundem të të largoj,
Ditë për ditë me ty po tretem,
Nuk të kam prapë s’të harroj…
Kush të shpiku,
kush të mbolli,
Kush të rrit të vrasësh jetë?!
Globi s’di të rrotullohet,
Është droguar si planet…
Ëndrra
Ëndrra u bë jetë,
jeta u bë këngë,
kënga u bë lot,
loti u bë det…
Deti u bë kalë,
kali u bë shpatë,
shpata u bë zjarr,
zjarri u bë diell…
Dielli u bë lule,
lulja u bë erë,
era u bë jetë,
jeta u bë ëndërr…
Pranvera
Orët e natës zbardhën,
sythet, mbi pemët e zhveshura,
po çelin një nga një…
Mëngjesi trokiti në derë,
Më herët se ditët e tjera…
Erdhi pranvera…
Legjendë
Në një mur,
shkëmb e gur,
e murosa zemrën…
Dhe me lot,
mbushur plot,
e ushqeva këngën…
Kënga mbiu,
nëpër mure,
përmbi gur e shkëmb…
Aty mbeti
dheu s’e treti,
u kthye legjendë…
2 fabula
Ëndrra e gomarit
Në një arë, një gomar,
ulur rrinte dhe psherëtinte,
kur dëgjonte rrëzë një mali,
hingëllimën e një kali:
“lum si ti,
gjithë ditën: hi-hi-hi…
hingëllin kot së koti,
kurse unë,
vetëm për punë,
më ka mallkuar zoti…
S’qenka gjë të jesh gomar,
do ndërroj lëkurën,
do vishem kalë…
E dëgjoi sorra dhe qeshi:
kot mundohesh,
gomari s’vë dot shalë,
shala është për kalë…
Ti e di, brez pas brezi,
ngarkuar mbi samar,
ndaj je gomar…
Kali hingëllin,
ka lezet…
ti pëllet,
për ibret…
Sorra s’kish mbaruar,
kur gomarit i erdhi shkopi,
nga i zoti…
“Shpejt në punë!”
-Po sot është e shtunë…
-S’ka të shtunë e të diel për gomarin,
hajde se ta kam blerë të ri
samarin…
Gomari arkitekt
Një ditë prej ditësh, në kohë-gjelbërimi,
gomarit i doli e drejt e studimit.
gjithë kafshët e pyllit bënë çudi vërtet:
gomari të shkojë në universitet?!
Dilte e pëlliste nëpër rrugë-gomari;
“Do bëhem arkitekt, do ta heq samarin!”
dhe vitet e shkollës një për një mbaroi,
me diplomë në dorë. Punë të re filloi…
Arkitektët e pyllit të gjithë ishin mbledhur,
një urë të re, në letër kishin hedhur…
i vetëm gomari prapa ferrës rrinte,
dëgjonte se ç’thoshin, por gjumë po i vinte…
“Arkitekt gomari, çfarë mendimi ke
se duam të ndërtojmë një urë të re?!”
po ja-tha gomari duke iu dredhur zëri:
gjysma për së gjati, gjysma për së gjëri…
VIOLETA ÇELA me libër të ri poetik
Violeta Çela (Qato), një nënë, e përkushtuar ndaj jetës dhe fëmijëve, nuk mund të rrijë pa ecur në udhët e krijimit. “Në jetë” është libri i dytë poetik, që doli nga shtypi në këtë fundviti, si dhe ka në proces një roman me temën e familjes.
Autorja i këndon jetës, me ndjeshmërinë e femrës qytetare dhe me dashurinë e një nëne. Poezia e saj është e pastër si vesa, e thjeshtë dhe e gjitha e vërtetë. Ajo ka qiellin e vetë të poezisë, që nis nga qielli i shpirtit…
Nase Jani
Ali Asllani – Poezi
Ali Asllani
HAKËRRIM
Që nga Korça gjer te Shkodra mbretëron një errësirë,
nëpër fusha, nëpër kodra, vërshëllen një egërsirë!
Pra, o burra, hani, pini, hani, pini or’ e ças,
Për çakallin, nat’ e errët, është ras’ e deli ras’!
Hani, pini dhe rrëmbeni, mbushni xhepe, mbushni arka,
të pabrek’ ju gjeti dreka, milionier’ ju gjeti darka!
Hani, pini e rrëmbeni, mbushni arka, mbushni xhepe,
gjersa populli bujar t’ju përgjigjet: peqe, lepe!
Ai rron për zotrinë tuaj, pun’ e tija, djers’ e ballit,
ësht’ kafshit për gojën tuaj. Rroftë goja e çakallit!
Shyqyr zotit, s’ka më mirë, lumturi dhe bukuri,
dhe kur vjen e ju qan hallin, varni buz’ edhe turi!
Hani, pini dhe rrëmbeni, është koha e çakenjvet;
hani, pini e rrëmbeni, ësht’ bot e maskarenjve;
Hani, pini, vidhni, mblidhni gjith’ aksione, monopole,
ekselenca dhe shkëlqesa, tuti quanti come vuole!
Nënshkrim i zotris suaj nëpër banka vlen milion,
ju shkëlqen në kraharuar dekorata “Grand Cordon”!
Dhe kërkoni me ballhapur (!) komb i varfër t’ju thërres’
gjith me emrin tingëllonjës: Ekselenca e Shkëlqes’
dhe të quheni përhera luftëtar’ e patriot’,
në ka zot dhe do duroj’, posht ky zot, ky palo zot!
Grand Kordon i zotris’sate, që në gji të kan’ vendosur,
ësht’ pështyma e gjakosur e atdheut të veremosur;
dhe kolltuku ku ke hipur, duke hequr nderin zvarr’,
ësht’ trikëmbshi që përdita varet kombi në litar!
Dhe zotrote kullurdise, diç, u bëre e pandeh,
kundër burrit të vërtetë zë e vjell e zë e leh!
E na tunde, na lëkunde, nëpër salla shkon e shkunde,
mbasi dora e armikut ty me shok’ të heq për hunde.
Rroftë miku yt i huaj, që për dita los e qesh,
të gradoi katër shkallë, pse i the dy fjal’ në vesh!
Koha dridhet e përdridhet, do vij’ dita që do zgjidhet
dhe nga trasta pem’ e kalbur doemos jasht’ do hidhet!
Koha dridhet e përdridhet, prej gradimit katër shkallë
nuk do mbetet gjë në dorë veç se vul’ e zezë në ballë!
Mirpo ju që s’keni pasur as nevoj’ as gjë të keqe,
më përpara nga të gjithë, ju i thatë armikut: “Peqe!”
Që të zinit një kolltuk, aq u ulët u përkulët,
sa në pragun e armikut vajtët si kopil u ngulët!
As ju hahet, as ju pihet, vetëm titulli ju kihet…
Teksa fshat’ i varfër digjet… kryekurva nis e krihet!
Sidomos ju dredharakë, ju me zemra aq të nxira,
ju dinakë, ju shushunja, ju gjahtar’ në errësira!
Ç’na pa syri, ç’na pa syri!… Hunda juaj ku nuk hyri:
te i miri, te i ligu, te spiuni më i ndyri!
Dallavera nëpër zyra, dallavera në pazar,
dallavera me të huaj, dallavera me shqiptar’
Vetëm, vetëm dallavera, dhe në dëm të këtij vendi
që ju rriti, që ju ngriti, që ju ngopi, që ju dendi!
Nëse kombi vete mbarë, nesër ju veproni ndryshe,
dylli bëhet si të duash, kukuvajk’ dhe dallëndyshe…
kukuvajka gjith, me lajka, nesër silleni bujar,
nënë dorë e nënë maska, shkoni jepni një kapar!
Dhe kujtoni tash e tutje me të tilla dallavera
kukuvajka do përtypi zog e zoga si përhera…
Ja, ja grushti do të bjeri përmbi krye të zuzarve,
koha është e maskarenjve, po Atdheu i shqipëtarve!
Edhe ju të robëruar, rob në dor’ të metelikut,
fshini sofrat e kujtdoj’, puthni këmbën e armikut!
Që ta kesh armikun mik e pandehni mençuri,
mjafton bërja pasanik, pasanik dhe “bej” i ri,
dhe u bëtë pasanik, me pallate, me vetura,
kurse burrat më fisnikë, japin shpirtin në tortura!
Vendi qenka sofr’ e qorrit, vlen për goj’ e për lëfytë,
bëni sikur veni vetull’, shoku-shokut kreni sytë…
Dhe për një kërkoni pesë, po më mir’ njëzet e pesë.
Le të rrojë batakçiu dhe i miri le të vdesë!
Po një dit’ që nis e vrëret do mbaroj’ me bubullimë,
ky i sotmi zër’ i errët, bëhet vetëtimë
dhe i bije rrufeja pasuris’ dhe, kësi lloj,
nuk ju mbetet gjë në dorë, vetëm një kafshit’ për goj’!
A e dini që fitimi brenda katër vjet mizor’
nuk ësht’ yti, nuk ësht’ imi, është i kombit arbror,
ësht’ i syrit në lot mëkuar, ësht’ i vendit djegur, pjekur,
Ju do thoni si të doni… po e drejta dërmon hekur!
Vetëm jeta s’mund te matet
Dhe ajo qe m’u duk mua e përhershme shkoj e vate
Vate jeta ime vate, me la vetëm një kujtim
S’di, i ziu, c’është kujtimi: Vetëm shkrep si vetëtimë
e me ndrit e me tregon gjurmëzat e zotëris’ sate
Thonë lindi me këmishë, për atë që paske fate’
meqë unë të dua ty, paskam lindur me këmishë
s’di, i mjeri c’është këmisha, vetëm ish ashtu si ish
midis mishit dhe këmishës futej dor’ e zotëris’ sate
Thonë paska paraise, gjith’ lulishte e pallate
tufa, tufa me hyjrira, vargje vargje me humrira
s’di, i ziu, c’është hyrija, por hyrirat më të mira
s’mund të ken’, t’u bëfsha unë, atë zjarr të zemrës sate
Paska vende gji-ergjënd e pallate me shtatë kate
ku ka defe, ku ka qefe, ku ka çupa me kaçupa
s’di, dhe s’di, se c’është kaçupi, me pëlqen më tepër kupa
kur ma mbush e kur ma jep, ajo dore pa mëkate
Dy te tretat e një kohe, të një shekulli që vate
vate jeta ime vate, me ‘te bashke van’ dhe fatet
s’di, i ziu, se ku vane, vetëm jeta s’mund te matet
veç me ditët qe kalova, ne prani te zotëris’ sate
Do t’i shtrydh të dy sytë
Un’ jam un’, saksi e vjetër!
Lule gjirit që stolisa shkoi stolisi një gji tjetër
Un’ e nisa e stolisa me ç’i jep e s’i jep sisa
dhe me këngë ylyveri buz’ e gushë ja qëndisa
Nëpër vapëz i dhash’ hije, nëpër hije er’ e shije
i dhash’ shije poezie, gjith’ fuqit’ e një magjie
gjith ato, që fllad i ëmbël nëpër lule mbar e bije
ari i diellit me tallaze, ari i hënës fije-fije
dashuria me dollira dhe me thelp lajthije pije…
Po u bë ajo që s’bënej, si, pra, zemra do duroj’,
syri lotin ta qëndis, loti syrin ta harroj?
Si, pra, zëmra do durojë un’saksia tash të vuaj
edhe këngë e gjirit tim të këndoj’ në gji të huaj?
Un’ e nisa i stolisa me ç’i jep e s’i jep sisa,
dhe me këngë ylyveri buz’ e gushë ja qëndisa
buz’ e gushë ja qëndisa, e ormisa mu në zëmër
plasi hëna ziliqare që shikonte me sy vëngër!
Më së fundi i dhash’ lotin, kryepajën time pajë
i dhash’ lotët që pikonin ku i shkelte këmbë e saj’
i dhash’ vjershën time valë, dy herë valë tri her’ zjarr
që buçet në maj të penës edhe bënet këng e marr’
këng’ e marr’ e mallit tim, që tani e paskëtaj
do t’i shtrydh të dy sytë nëpër gjurmëtë e asaj!
Zonja Lu
Një ditë dola për shëtitje, afër udhës në varreza
Pashë një zonjë me shumë habitje,
veshur krejt me rrob’ të bardhë, duke i bere veri një varri.
Që t’i bësh veri një varri është punë e një të marri…
Iu afrova..
Një flori, mrekulli një bukuri…
Dorë e saja vente-vinte bën veri e bën veri…
E un’ tepër i çuditur i them zonjës të më falë
dhe si gjysmë ngushëllimi pëshpërita dy- tre fjalë
Dhe iu luta të më thoshte i kujt është ky varr i ri
Varr i freskët e i njomë e përse i bën veri?
Zonja kuqet e stërkuqet, bën të thotë e nuk më thotë,
Nuk më thotë asnjë përgjigje, lutja ime vajti kot.
Rrobe e bardhë që kish veshur, më tregoi se mbante zi
Sado heshti buzë e kuqe, foli syri saj i zi!
Lem të lutem.. dhe vazhdoi përsëri e përsëri…
Dorë e saj nuk kish të lodhur:
bën veri e bën veri…
Nuk më ikej nga meraku,
po kur shoh se aty afër po ma bën me dorë nje grua
Ajo ish një plakë e varfër, më thotë:
eja e di unë, të rrefej se ç’janë ata,
atë varr e atë grua në me jep disa para!
Edhe unë more zotëri, me këto paratë e tua,
shkoj e blej nje nuskë nga prifti, të më zgjatet jeta mua
Pse në vendin ton’ të dashur, me fuqirin e florinjve
Edhe jeta blihet shitet, rrofte magjia e priftërinjve!
Tash ajo që pyesni ju,
është zonjë e një poeti edhe quhet zonja Lu.
Varri është i të shoqit, ish poet i madh i vendit
që peshohej këngë e tija me dërheme të argjendit!
Bur e grua mish e thua, çift i ëmbël, çift me shije
çift o çift që ska të dytë, si dy kokërra qershije.
Një ditë burri u sëmur, dy plevite në një vend
Nje sëmundje shumë e rëndë, Zonja Lu u prish nga mendtë
Dhe i thotë burrit të saj: Nëse mbyllen sytë e tu
unë veten do ta vras
Dhe bej be që, atë çast më ke pranë e më ke pas…
Ti ma bëre shtratin tim kryefron të dashurisë
dhe unë varrin tënd do ta bëj shtratin tim te nusërisë.
-Jo, të lutem-i thotë burri, shumë të lutem mos e bëj!
-Mirë at’here, unë do mbetem gjithë jetën një e ve…
-Jo, të lutem, Luja ime, mos e bëj dhe këtë be!
-Si pra unë të duroj në më zentë kjo rrebe?
Pra të paktën do të mbyllem dhe do rreshkem disa vjet…
-Jo, të lutem Luja ime, është e shkurtër jetë e shkretë.
Vetëm prit e ki durim sa të thahet varri im.
Tash poeti ra e fjeti. Ra e fjet’ për motë jete
Gjëmë e madhe që e gjeti…
Zonja Lu thërret bërtet me oi e me oi
Per atë që bënej fli, një minutë e dy vili!
Ç’më gjet mua, ç’më gjet mua
Ulurin e zeza grua, U plagos, u shkatërrua
U plagos e u gjakos me biçakun e fildishtë
Fije fije bëri floket, cope-copë i bëri mishtë.
Pas dy ditëve vjen një djalë, një djalosh një bukurosh
E i thotë zonjës Lu: Ti shëndoshë e unë shëndoshë!
Ti e unë një çift i ëmbël, çift i bukur, çift me shije
Çift, o çift që s’ka të dytë, si dy kokërra qershije.
Mirpo zonja është besnike, ka dhenë fjalën ka berë be
Sa të thahet varri burrit doemos do rrijë e ve
Meqe varri është ifreskët, është i njomë e është i ri
Që të thahet shpejt e shpejt
Zonja Lu i bën veri!
Vlora, Vlora!
Jam vlonjat e jam vlonjat,
e kam shkabën mëm’ e atë,
shkaba trime dykrenore
fron’ e saj e ka në Vlorë!
Vlora, Vlora, Vlora, Vlora,
rroki armët, bëja forra!
Vlora trime shqipëtare
si rob jetën s’e do fare,
a do mbetet Shqipëri,
a do bëhet tym e hi!
Vlora, Vlora, Vlora, Vlora,
rroki armët, bëja forra!
Jam vlonjat e jam burrë,
s’duron burri zgjedhë kurrë,
jam vlonjat e si vlonjat
di bëj luftë me të shtat’!
Vlora, Vlora, Vlora, Vlora,
Bjeri, moj, t’u lumtë dora!
Jam vlonjat dhe trim me besë,
rreth flamurit di të vdesë,
a me hir a me pahirë
doemos do rroj i lirë!
Ç’do të thotë patriot?
Ç’do të thotë patriot
sot për sot në Shqipëri?
Një tuf’ ah e një tuf lotë,
një njeri i pa njeri!
Jo, jo! Burri i bën ball’
do buçit si val’ mbi zall,
Sa më zi edhe më zi
sido qoftë pun’ e tij,
copë-cop’ i bënet buza
po aspak s’i falet shpuza.
Sikurse një gur stërrall,
në gji zjarrin e ka ngjall,
qoft në lum’ e qoft’ në det
zjarr’ i tija nuk humbet!
7 PRILL 1939
Shtatë prill…
Kopilove o kopil
E u lute u këpute
Njëqind pash në dhe u fute!
Natyrisht një tradhëtor
Spor e fisit arbëror
E pret hasmin me daulle
Kur gjen ditën ta bën pulle!
Na e gjeti dhe na ra
Vret Shqiponjën që s’u vra
Nuk u vra dhe nuk do vritet
Poshtë-përpjetë me vrull vërtitet!
Ja dhe himni që na thuri
Himn’i zi i një qivuri:
“Eja, eja alala
Të na rrojë Duçeja
Duçeja guguçeja
Le të rroj’ edhe flamuri
Sa për sy e për bela!”
I pabesi ta dij’, pra
Ndër kasolle me një tra
Që nga Shkodra gjer në Dropull
Rron ai që i thon’ popull!
Ajo dor’ që rreh dybekun
Di ta mbush edhe dyfekun
Në se ditën çan ugar
Edhe natën thur litar
Thur litar e kalit grushtin
Dhe e var nga këmbët pushtin!
KOKA BËN E KOKA VUAN,
ç’ke moj zemër që rënkon!
Njëher’ varet trikollari, herën tjetër kryq i thyer…
Paska rar’ hallva prej qielli e ja nis një dallaver,
Mbushen xhepat me flori
E qinosen ujk e dele për të bër’ një stan të ri!
Shitet vendi për para, me para e për para
Bëhet burri telendi, dy para një maskara,
Para hasmit lepe peqe
Para zërit te atdheut hund e tyre shtate sqepe!
Duke blere e shitur ere, dikush bëhet milioner,
Kurse shoku pinte uthull lum zotria pinte vere,
Milioneri yn’ i ri
Para shokut te dikurshem vari buz’ edhe turi!
E përhera me dy faqe, që të haj’e qe te bluaj,
Ne një kohë mbi dy frona, në një çast mbi dy kuaj,
Me dy faqe, me dy nofulla, ne një xhep e dy flamurë
E hedh kemben me daulle edhe turk edhe kaur!
Na te urt’ e te mendafshte s’qeme te zot te bënim zë
Ku fillon me thash e theme hij’ e vetes te përzë;
Neve ndryshe, puna ndryshe, defi ndryshe, kënga ndryshe
E ç’kërkon ne gji te gjembit te kendoj’ një dallëndyshe?
Mirpo vendi paskish zemër, paskish sy e paskish vesh,
Shikon lark e dëgjon thelle, di te vesh, edhe të zhvesh
Tani eja e t’ja themi asaj kënge që ja thonë:
Koka bën e koka vuan, ç’ke moj zemër që rënkon?!
Lirika – nga Kujtim HALILI
Lirika nga
Kujtim HALILI
1947-2007
O kohë e jetës që s’të jetova kurrë,
në ç’sekondë misteri mbete rob?
Dashuri dhe jetë
Jam i moçëm sa myshku në gur
pjellë e dashurisë, i dashuruar sa s’ka…
Lulëkuqet që mbijnë nëpër grurë
janë plagë që shpirti thellë m’i ka.
Nga buzët veç me buzë shuhet etja,
nga padurimi i pritjes që mpak.
E, ç’mund të jetë pa dashuri jeta,
dhe natyra pa jetën që e përflak?!
Ky shpirt
Në mesmaj kur linda
gjarpri i shtëpisë më priti,
i erdhi trupit rreth e përqark,
këmishën me trëndelina hëne
ma hodhi sipër…
Dhe iku prapë,
thonë në Vjosë e u bë lumë…
Veshja prej gjarpri
më fërgëllon në mish,
tërë jetën drejt Vjosës
më ikën ky shpirt:
Ujëra…. ujëra….
me fjalë poezish…
Vuajtja e Krishtit
Gjithçka mbaroi. Trupat u ndanë.
Ky pra qenka mëkati i madh.
Ajri s’ka më dridhma ofshamash
mbi Edenin e shtratit të bardhë…
Kaq ishte. Rrezet pinë djersët
në barqet që nuk përplasen sërish,
Veç gishtat në puro të mbledhur
si padashur puthen paqësisht…
Ky qenka fundi i misterit mundues,
rri fshehur dhe s’jepet lehtë pas mishit,
pse ndodh për vezullimet e epshit tundues
ne pranojmë dhe vuajtjet e Krishtit?!
Ti
Dritën e ndrojtur të buzëve,
thellësinë e puthjes ta njoh,
atë që bëjmë ne tani,
të tjerët e kanë bërë me kohë…
E fshehta e së fshehtës, lëvozhgën
s’do ta lërë kurrë të bjerë,
kjo jetë ka kaq thjeshtësi,
siç ka në bërthamë mister…
Mëkati i parë është vallë
Eva me mollët në gji,
apo ti, që ke në lëkurë
jetëndjellësen e pafaj-rini?!
Të linjtat fërfërijnë. Si gjarpri
te këmbët të bien. I zhvesh.
Njëlloj janë, edhe helmi dhe mjalti,
kur jetën ma bëke të qesh…
Marshi i kurvave
Kurvat,
u mërzitën me inicialet e pasqyrave
i flakën buzëkuqet dhe perzervativët.
Gjurmët e spermës fshinë prej fytyrave
dhe piklat e pështymave nga thithkat…
Kurvat,
e gjetën zotin e humbur,
tani është koha,
kjo astronaute e bukur,
të çlirohen nga psetë e përbindshme.
Kurvat,
në rrugë të ndryshme nisen
të rifitojnë virgjërinë e dikurshme.
Mos i ndalni të vdekurat e porsalindura,.
të porsalindurat me vdekje të kushtueshme…
Atdhe
Të dua ashtu siç je,
dikush të do hero,
një tjetër: të shtrirë përdhe,
ndenë diellin që vjell llohë…
Fjalën ta ndjek me nderim,
dikush stolis dhe brerore,
një tjetër ta përtyp si krimb,
në çdo pejzë dhe pore…
Rrugë dhe milingonës i hap
në baltën tënde plot hire,
kur dikush fytit të hedh lak
dhe qesh me dhëmbë errësire…
Dhe atë që s’e kam, për ty gjej,
aty ku nuk është do ta marr,
veç sytë kur t’i mbyll nënë dhè
atëherë do më quash: Tradhtar!
Nase JANI – Njeriu dhe deti (Nga Lirikat e Detit)
Nase JANI
Athinë
Njeriu dhe deti
(Nga Lirikat e Detit)
Njeriu dhe deti
Çdo njeri,
brenda vetes ka një det,
e deti, ka një det me guaska brenda,
e guaskat fshehin një det me të fshehta
dhe e fshehta vetë brenda saj ka një det…
Dhe njeriu në jetë, nuk është kurrë veç njeri,
pa zbuluar se ç’është,
e mbyt dallga e tij…
Vala dhe shkëmbi
Shkëmbi në breg… vala në det,
bëjnë dashuri… në njëqind-jetë…
Bëjnë dashuri… mbyten në mall,
vala mbi shkëmb… shkëmbi mbi valë…
Vala mbi shkëmb, … zhvishet dhe qesh,
u tret e s’vdiq, …. vdiq e s’u tret…
Bëjnë dashuri…
në njëmijë jetë…
Si Homeri, babai i poetëve…
(Bisedë me detin)
Ç’më shikon me syrin tënd gjigant?!
Syri yt, me dallgë e qiell-shpirti…
Sytë e vajzave e të poetëve bashkë,
ç’kërkon Eva?
ç’shkruan Esenini…
Sytë e mi,
ç’i bëre, ku i zhyte vallë?!
Ma vodhe shikimin dhe ma trete…
Më le qorr, me shpirtin plot me dallgë,
si Homeri, babai i poetëve…
Sazani
Sazani erdhi e s’më gjeti,
i ikur isha dallgë pas dallge…
i humbur isha det pas deti…
Sazani erdhi
e s’më gjeti!
Saranda
Mbi dy pëllëmbë det të kaltër,
në një vargmal, që mbulon deti,
Saranda me Korfuzin, natën,
me sy ia bëjnë njëri-tjetrit…
Pulëbardha
Unë iki e iki mbi dallgë e në det,
pulëbardha s’m’u nda,
më ndjek e më ndjek…
Më ndjek e më ndjek,
pulëbardha s’m’u nda,
me sqep më çukit e sytë m’i ha…
E sytë m’i ha, çukit e çukit,
çudi dhimbje s’ndjej,
kënaqem në shpirt…
Kënaqem në shpirt e bëhem me krah,
çukit e çukit,
pulëbardha s’m’u nda…
Mbytet një pulëbardhë
Më lëviz qerpiku,
loz me dallgë-deti,
mbyt krahët pulëbardha,
lejleku zhyt sqepin,
peshqit puthen fshehur
ngatërrojnë foletë,
breshka nën guaskë
sheh ëndrra e qetë…
Fër-rër-fër … qerpiku,
zëmërohet deti,
syri më lotohet,
shpirti plot më mbeti,
ulet një re-shiu,
deti shfryn me dallgë…
Mbytet një pulëbardhë…
Fle në ëndrrat e pulëbardhës
Dallga-dallgën thur gërshetë…
Shtrihem mbi gërsheta dallgësh…
Një pulëbardhë mbi gjoks më zbret,
Fle në ëndrrat e pulëbardhës…
Në dasmën e detit…
Pas erës mbërthyer,
gënjyer, zhgënjyer,
kap retë dhe i shqyej…
Ç’ke ré që qan shiun?
Ç’ke ré që shkoq breshër?
Unë djeg shpirtin e vetëm…
Marr udhën e lumit,
përrenjtë kanë vdekur,
tek lumi janë tretur…
Pi ujë një gjarpër,
unë njom sytë e kaltër,
pres hënën gjithë natën…
Gjithë natën pranë lumit,
shoh fatin në ëndërr:
kanë vjedhur dhe hënën…
Në det, më tha lumi,
është fati i zhytur,
i zhytur pa mbytur…
Kuje? më tha deti,
mbi dallgë e mbi shkumë,
si ti, jam dhe unë…
Dhe sot do martohem,
lumenjtë kam në dasmë,
ca miq e ca hasmë…
Në dasmën e detit,
kthej kupa, bëj sherr
dhe dehem me verë…
Deti xheloz
Po zihet qielli me detin
për pronësi në dashuri,
deti nuk ngopet me dritë-hëne,
qielli vjedh retë me shi…
Deti xheloz shkumon me dallgë,
hënën lakmon njëmijë-mijë-vjet,
që t’i hapë krahët si pulëbardhë,
hëna, shtëpinë ta ketë
në det…
Nga gjiri i tij të dalë çdo natë,
të fshihet prapë tek gjiri i tij,
lule-nën-detin ta ketë shtrat,
të shtrihet zhveshur
mbi shkëmbinj…
Dhe yjet t’i presë si dashnorë
gjithë qielli të zbresë në det…
Deti xheloz,
hënën përgjon,
e pret…
e pret…
njëmijë-mijë-vjet…
Si nuk plaket deti ndonjëherë?!
Si nuk plaket deti ndonjëherë,
mijëra-milion-vjet dhe prapë i ri…
thinjet nëpër dallgë, dimër-verë,
luan me guaska si fëmi’…
Pastaj hesht i lodhur, si në gjumë,
shtrihet gjer në breg,
ku ujë s’ka…
shkruan ndonjë vjershë si dhe unë,
e fshin prapë dhe qesh si budalla…
Si nuk plaket deti ndonjëherë?!
Mbytem nëpër Dardanele…
Çarçafët e bardhë s’janë për mua,
s’vij dot tek trupi yt,
le t’i gëzojë kush t’i gëzojë,
ai që të mban prikë…
Le t’i gëzojë kush t’i gëzojë,
ai që është përnatë…
Unë mbytem nëpër Dardanele
deh pres të zhytem prapë…
Të lutem, shpëtomë!
Syri ka bebëz
e gjoksi ka zemër
e bebëza ka dritë
e zemra ka gjak
e guri ka heshtje
e heshtja ka fjalë
e fjala ka dhimbje
e dhimbja ka mall
e malli ka lot
e loti ka shpirt
e shpirti ka zog
e zogu ka qiell
e qielli ka ré
e reja ka det
e deti ka dallgë
e dallga të mbyt…
Të lutem, shpëtomë,
më mbaj mbi qerpikë!
Më thuaj det…
Më thuaj det ç’po ndodh me mua
truri më ndizet në shpërthim,
të hidhem mbi dallgët e tua
mbase një çast do gjej shpëtim?
Mbase një çast e gjysmë shekull
do humbas veten për gjithnjë,
brenda mendimit të rri fshehur,
të tretem tek fjala “asgjë”…
Guaska
Në një guaskë
jam shtrirë për të fjetur,
lakuriq siç flihet në guaska…
Mbyll sytë, por s’fle
e mbeta pa fjetur,
lakuriq jam shtrirë… dhe plasa…
Më erdhi pranë një detushkë,
gjysma prej qielli e gjysma prej deti,
unë i lakuriqtë, mbeta turpëruar,
as fjetur, as zgjuar…
djersitur,
i shkreti… lutem, shpëtomë…
Kur ike ti
E lashë vetminë të më ikte,
të mbetej vetëm
dhe pa mua…
Pa qeshje sytë mos m’i shihte,
syqeshja m’u tret e m’u shua…
M’u shua vetëm nga vetmia,
kur ike ti dhe mbeta vetëm…
Dhe dallgë e detit, e malluar,
shuhej në gji
të dallgës tjetër…
Korrik, 2009
Kërkoj
Kërkojnë sytë,
sytë e tu,
mbetën pa dritë…
buzët kërkojnë,
dihet ç’kërkojnë,
nga mrekullitë…
Kërkojnë por s’ka,
kërkojnë, po ku?
Sa ditë larg…
Syri kërkon,
buzët kërkojnë,
të kërkojnë prapë…
Shpirti m’u ndez,
trupi u prush,
në prushëri…
Nuk i mbaj dot,
duan të vijë,
aty tek Ty…
S’di si të bëj,
ti shëroj, s’mund,
ti mbaj? Më pak…
Të kërkojnë Ty,
digjen për ty,
por ti je larg…
Dërgomë një dallgë
ta pres në gjoks,
nuk e le më…
Me të do flas,
me të do qesh,
me të do fle…
Do gdhihet prapë,
pas ëndrrës-natë,
vjen një mëngjes…
Do dal në breg,
do rri në breg,
aty do pres…
Dhe Ti do vish,
si poezi,
një dashuri…
Fjala do heshtë,
zemra do qeshë,
pastaj?
S’e di!…
Deti s’është det
Deti, s’është det,
dallga s’është dallge…
Unë vij tek Ty…
Një vit, një orë,
një jetë,… një ditë…
me dashuri…
Malli, s’është mall,
është mal, është det,
unë iki larg…
Një orë, një ditë,
një jetë, një çast…
si s’ jemi bashkë?!!…
Mos…
Mos i ul qerpikët se verbohet hëna,
kapak i vë detit, dallgët mbyten brenda…
Mos i shuaj buzët se s’çel lule shega,
vyshket manushaqja, humbet udhën era…
Mos i trokit gjinjtë: nëntë ballë tërmeti,
bie në gjunjë mali, qiell bëhet deti…
Mos hyr nëpër ëndrra se zgjon perënditë,
mos i shuaj buzët, mos i trokit gjinjtë…
Det-dashurie
Më tërbove,
u tërbofsh me tërbim të pambaruar…
Më gëzove,
u gëzofsh me gëzim të pazbuluar…
Më rinove,
u rinofsh me rini prej Perëndie…
Më jetove,
u jetofsh 1000 jetë dashurie…
Dritëro AGOLLI – Profet i nëmur
Poezia shqipe
Dritëro AGOLLI
13 tetor 1931
Profet i nëmur
Mallkoni dhe shani dhe çirrni turinjtë,
jam shpirti i një guri, ku falen qirinjtë…
Mbllaçisni proverbat dhe tirrni gënjeshtrat,
më kthehen-ikona dhe strofat, dhe vjershat…
Lëshoni blasfema, përcillmëni dhimbje,
nënqesh se në male më pret dhe një lindje…
Qëlloni m fjalë e goditni me hekur,
unë jam i pavdekshëm përgjersa s’kam vdekur…
Lirikat e vjeshtës
Lirikat e vona, burimet e vjeshtës,
me ngjyrat e fletës, me lëngun e vreshtës…
Dikur jua kam shkruar në luspat e plepit,
trapezë kam pasur kurrizin e shkrepit…
Tani jam rënduar, s’iu ndjek dot në gurë,
s’ju ndjek dot në këmbë, iu ndjek me veturë…
Ndaj s’jeni me vesë, ndaj s’jeni të brishta,
të shkretat motive, të gjorat lirika…
Të thyej veturën dhe dreqi ta marrë,
më jepni veç lëngun që kisha më parë…
Dhe thoni: e pamë diku Dritëronë,
që thyente veturën mbi barin e njomë…
Dhe thoni se kish lajthitur i shkreti,
lirikat e lanë, lirikat s’i gjeti…
Ëndrra e prerë
Mos vdis, se pas shirave arën e mbushi bari,
ka rënë në ullishte mizë e ullirit
hardhia duhet spërkatur shpejt me gurkali
dhe ende s’ka dalë nga plisi kërcelli i misrit….
Ne ëndërronim të bënim një anije,
kurrkush s’e mendonte me ç’dru do ta ngrinim
kishim ndërmend ta ndërtonim me degë hardhie
dhe vela t’i vinim,
Bodrumet e saj t’i mbushnim me poçe me verë
dhe të lundronim në ishujt e Havajës
të pinim verën me vajzat e ishujve në belvedere,
zezaku të bënte fresk me fletën e palmës.
2
Mos vdis, se kalit i ra në vrapim një patkua
dhe nisi ta ngrejë nga dhembja këmbën e parë,
kërkojmë patkonj e s’na jep njeri hua.
s’e gjejmë as nallbanin e marrë.
Ne ëndërronim të shkonim në hipodrome
në vende të lumtur, ku munden me kuaj,
tani dhe kali çalon dhe s’e ha barin e njomë;
me sytë si gota na sheh si të huaj.
3
Mos vdis, se dielli në oborr e ka shtruar sofrën e madhe
dhe presim të vijnë vajzat të gjitha,
të gjitha ato që ti u thoshe “sorkadhe”
kur grisnin fustanet në driza…
Mos vdis në dhomën e heshtur i shtrirë,
është turp kaq shpejt të rrish e të vdesësh,
ne ëndërronim një vdekje pak me të mirë;
duke vdekur fytyrat tona t’i shihnim në pikën e vesës…
Atdheut
I bëra për ty shërbëtorë
çdo muskul, çdo kockë e çdo gisht…
Krah teje, s’njoh kishë e shenjtorë,
nuk njoh Muhamet apo Krisht.
Nëse më kërkon, do të thotë,
të duhem prandaj më kërkon,
rabeckë të jem nëpër botë,
dragua do vij kur më fton…
Monumenti
Asnjë polic s’e ruan Skënderbenë
në bronc, në skaj të sheshit “Skënderbe”.
Kusarët, broncit, mina nuk i venë
dhe kurvat, brekët, s’nxjerrin dot atje…
I shenjtëruar hesht mes njerëzisë
e mposht me heshtjen, shpejt, çdo parlament.
Dhe s’mbrohet me dekret të qeverisë,
ndaj, veç këtij i themi monument.
Lisat
Qëndrojnë lisat me pallto të gjelbra të gjithë,
armatosur me degë e gdhij gjer në dhëmbë
dhe kur vdekja iu kanoset një ditë
dinë të vdesin në këmbë…
Ju mua më njihni, vdekjen nga herë e kam sharë
dhe kurë s’jam fshehur prej saj nëpër drizat,
në qoftë se vjen dëshiroj të më marrë në këmbë,
si lisat.
Tani duhet të mësoj
Erdhi koha të mësoj diçka tjetër.
Mësova të pi sisë e të ngrihem në këmbë,
mësova të bëhem i ri e i vjetër,
mësova të plakem, të heq e vë dhëmbë…
Tani më duhet të mësoj edhe shkopin mirë,
për t’u mbështetur kur të dal në mëngjes,
pastaj më pret një mësim pak më i vështirë,
të mësoj dhe të vdes…
Mos ma kujto
E shkuara ka çaste dhe ore te hidhura, mos ma kujto
për shembull, me pe me duar te lidhura, mos ma kujto!
Për shembull, më pe në rrugë të pirë, mos ma kujto,
Të pirë e të humbur, të sharë e të grirë, mos ma kujto!
Për shembull, më rrahën dy-tre vagabondë, mos ma kujto,
Tek shihja një grerëz, tek rrinte mbi gonxhe, mos ma kujto!
Për shembull, pësova diku një disfatë, mos ma kujto,
Dhe gjumi s’më zinte me ditë e me natë, mos ma kujto!
Për shembull, më pe duke ecur e qarë, mos ma kujto,
Mbështetur pas murit me zemër të vrarë, mos ma kujto!
Për shembull, më pe duke qenë i gënjyer, mos ma kujto,
Të prishur, të shthurur, të rënë e të thyer, mos ma kujto!
Për shembull, në shtrat s’u bëra për burrë, mos ma kujto,
I turpshëm u drodha si qengj nën lëkurë, mos ma kujto!
E shkuara ka orë dhe çaste të hidhura, mos ma kujto,
Ka ndrojtje dhe heshtje kur lipsen të thirrura, mos ma kujto!
Kur të jesh mërzitur shumë
Këtu s’do jem, do jem larguar
në tokë i tretur si të tjerët
në kafenenë e preferuar
nuk do më shohin kamerierët…
Dhe nëpër udhë ku kam ecur
s’do ndihet kolla ime e thatë
mbi varin tim do rijë i heshtur
një qiparis si murg i ngratë.
Ti do trishtohesh atëherë
se s’do më kesh në dhomë gjallë
dhe kur mbi xham të fryje erë
do qash me erën dal-ngadalë.
Po kur të jesh mërzitur shumë
ne raft te librave kërkomë
atje do jem i fshehur unë
në ndonjë fjalë a ndonjë shkronjë.
Mjafton që librin pak ta heqësh
e unë do zbres do vij pas teje
dhe ti si dikur me mall do qeshësh
si një blerim pas një rrëkeje.
"Drita - Antologji" 
